Lichttherapie bij depressieve klachten – een heldere blik

In de herfst en winter dalen de daglicht­uren, en voor velen betekent dat: meer somberheid, vermoeidheid en minder plezier in alledaagse dingen. Voor wie dit patroon herkent – bijvoorbeeld een herfst‑ of winterdip – én ook bij andere vormen van depressie, kan lichttherapie een waardevolle interventie zijn. Hieronder lees je wat lichttherapie precies inhoudt, wat het bewijs laat zien, wanneer het zinvol is en hoe je het veilig kunt inzetten.
En voor wie direct wil kijken naar mogelijkheden: onze webshop biedt het product waar we het over hebben, zie lichttherapie tegen depressie

Wat is lichttherapie?

Lichttherapie (ook wel “bright light therapy” genoemd) houdt in dat je dagelijks gedurende een bepaalde tijd – meestal ’s ochtends – blootgesteld wordt aan fel, kunstmatig licht (vaak zo’n 10.000 lux) via een speciaal apparaat (“lichtbox”).

Het idee: door het nabootsen van daglicht wordt de biologische klok (circadiaan ritme) beïnvloed, de aanmaak van melatonine (het slaaphormoon) verminderd en stemming, alertheid en energie verbeterd.

Wat zegt het wetenschappelijk bewijs?

Er valt goed nieuws én aandachtspunten te melden.

Positieve punten:

• Lichttherapie is een goed onderbouwde behandeling voor de klassieke vorm van seizoensgebonden depressie (vaak: winterdepressie).
• Steeds vaker blijkt dat ook bij niet‑seizoensgebonden depressieve klachten het effect aanwezig is: zo toont een meta‑analyse aan dat er een statistisch significant mild tot matig effect is.
• Een review van de American Psychiatric Association vermeldt remission rates van ongeveer 40‑60% bij lichttherapie voor zowel seizoensgebonden als niet‑seizoensgebonden depressie.
• Onderzoek binnen de Nederlandse context: bij GGzE bleek dat lichttherapie 5 dagen per week gedurende 30 minuten effect had, zowel in winter als in lente/zomer.

Aandachtspunten:

• Hoewel het effect aantoonbaar is, verschilt het per persoon, en het is geen garantie voor genezing.
• Bij bepaalde groepen (bijv. adolescenten in klinische setting) bleek in één groot onderzoek geen significant voordeel boven placebo‑licht.
• Vergoeding vanuit de zorgverzekering is meestal niet voor lichttherapie bij depressie, tenzij het gaat om een andere indicatie zoals huidziekten.

Wanneer is lichttherapie zinvol?

Lichttherapie kan overwogen worden in de volgende situaties:

• Bij klachten die samenhangen met de winter‑ of herfstdagen: somberheid, meer slaapbehoefte, weinig energie.
• Bij depressieve klachten waarbij verstoring van het dag‑nacht‑ritme speelt (bijv. later opstaan, weinig ochtendlicht).
• Als aanvulling op andere interventies (zoals gesprekstherapie, leefstijlverandering) — het is geen vervanging voor professionele behandeling bij ernstige depressie.
• Bij voorkeur in overleg met een professional, zeker als je andere aandoeningen hebt (zoals een bipolaire stoornis) of medicatie gebruikt.

Hoe pas je lichttherapie veilig en effectief toe?

Hieronder een richtlijn voor toepassing:

1. Kies een betrouwbare lichtbox – Bij voorkeur 10.000 lux, UV‑vrij of met zeer laag UV‑gehalte.
2. Tijdstip – Bij voorkeur in de ochtend, kort na het opstaan, omdat dit het dag‑nacht‑ritme het beste reset.
3. Duur van sessies – Vaak 20‑30 minuten per dag; sommige studies hanteren 30 minuten.
4. Plaatsing – De lichtbox moet zo geplaatst worden dat het licht je ogen bereikt (zonder direct in de lamp te kijken), bijvoorbeeld naast je ontbijt of werkplek.
5. Bijwerkingen & contra‑indicaties – Over het algemeen licht en goed verdragen: bijv. lichte hoofdpijn, oogvermoeidheid of slapeloosheid wanneer te laat gebruikt. Als je oogproblemen hebt, lichtgevoelige huid of medicatie die lichtgevoeligheid verhoogt, dan eerst overleggen.
6. Volhouden en evalueren – Na enkele weken kun je evalueren of er winst is; effect kan na 1‑2 weken zichtbaar zijn, maar niet gegarandeerd.

Waarom links naar onze shop?

Op onze site vind je de uitrusting die geschikt is voor lichttherapie:  lichttherapie tegen depressie .
Dit maakt het mogelijk om thuis, op een toegankelijke manier, een ondersteunende stap te zetten bij sombere of depressieve klachten. Combineren met hypnotherapie of andere complementaire interventies kan de effectiviteit verder versterken.

Slotgedachte

Lichttherapie is geen wondermiddel, maar wel een goed onderbouwde tool in het palet van behandelopties bij depressieve klachten, vooral in de donkere maanden. Voor wie bewust bezig is met zijn stemming, dagritme en leefstijl kan het een heldere stap vooruit zijn.
Wil je meer weten over hoe lichttherapie in jouw situatie past, of over de koppeling met complementaire therapieën (zoals hypnotherapie), dan denk ik graag met je mee.

Dr. Fons de Vries
Praktijk Mental Balance

6 november 2025